ĐÔNG PHI CÓ PHẢI LÀ NƠI BẮT ĐẦU NGUỒN GỐC LOÀI NGƯỜI ???

Trong cuốn “Nguồn gốc loài người và chọn lọc giới tính" xuất bản năm 1871, Darwin đã suy đoán: loài người từ một loài vượn cổ ở cựu Đại Lục – (những vùng đất liền gồm châu Âu, Á, Phi) tiến hóa thành. Ông đã căn cứ vào quy luật phân bố động vật, tức động vật có vú tồn tại ở mỗi khu vực trên thế giới tất có quan hệ mật thiết với thuộc chủng đã bị tuyệt chủng. Đồng thời, ông rút ra kết luận: Châu Phi cổ đại nhất định tồn tại một loài vượn đã bị tuyệt chủng rất gần với loài vượn lớn và loài vượn đen. Do quan hệ thân cận giữa loại vượn lớn, đặc biệt là loài vượn đen với loài người gần hơn so với các loài động vật khác, khả năng tổ tiên của loài người đầu tiên cư trú ở châu Phi lớn hơn so với các châu khác. Quan điểm của Darwin liệu có chính xác không?

Những minh chứng cho thấy loài người bắt nguồn từ Đông Phi

Thập kỷ 20 thế kỷ XX, các nhà khảo cổ lần đầu tiên phát hiện hóa thạch vượn Phương Nam (Australopithecus) ở Taung Nam Phi. Sau đó, hàng loạt hóa thạch loài vượn và di cốt loài người cổ phát hiện ở châu này Phi như người khéo léo “Homo Habilis” ảng ở Onduvai Tanzania (1961-1964). Đến thập kỷ 60, các nhà khảo cổ lại phát hiện rất nhiều hóa thạch của vượn cổ, vượn Phương Nam, người đứng thẳng. Qua giám định bằng phương pháp đồng vị phóng xạ các hóa thạch này, có một số loài vượn Phương Nam sống từ 4 triệu năm trước đây. Một số tư liệu này chứng minh cho nhận định châu Phi là cái nôi của loài người.

Các nhà khảo cổ suy đoán, khoảng hơn 1 tỷ năm trước, trái đất chỉ có một đại lục khổng lồ. Sau khi đại lục này bị nứt thành nhiều khối, các lục địa bắt đầu trôi dạt, cuối cùng đã trở thành các lục địa ngày nay. Các hóa thạch phát hiện ở vùng hồ Turkana Kenya và khe núi Olduvai Tanzania chứng tỏ hơn ba triệu năm trước ở đây đã từng có loài người cư trú. Một số nhà khoa học căn cứ vào những chứng cứ này cho rằng, khe nứt lớn ở châu Phi là nơi phát nguồn của loài người.

Những chứng cứ phản biện

Tuy nhiên vẫn có một số người không đồng ý với quan điểm này. Lý do của họ là: Thứ nhất, Darwin bỏ qua vấn đề di cư của động vật. Loài vượn lớn xuất hiện ở châu Phi sao có thể rút ra kết luận loài người nhất định bắt nguồn ở đây? Ngược theo quy luật di cư của động vật, tổ tiên loài người nên tìm ở các nơi xa với các vùng phân bố hiện đại. Thứ hai, vượn cổ biến thành người, rất có thể cần sự kích thích của ngoại giới. Đó chính là động lực của sự thay đổi môi trường vùng. Ví dụ, từ rừng rậm biến thành đồng cỏ xen lẫn với rừng thưa. Sự thay đổi này khiến cho vượn cổ không thể không thay đổi bản thân để thích ứng với môi trường mới. Nhưng nghiên cứu khoa học hiện nay chứng tỏ, vùng châu Phi từ thời Trung Tân (các đây 24 triệu năm) đến nay không có nhiều sự thay đổi về môi trường. Tuy địa hình thay đổi nhiều, nhưng đều không phải là “kích thích ngoại giới” mạnh khiến vượn cổ biến thành người. Ngoài ra, xét từ vị trí địa lý, châu Phi kỳ thực chỉ là một bán đảo nhô ra của đại lục châu Âu. Về mặt phân chia hệ khu vực phân bố địa lý động vật châu Phi và châu Á cùng ở “khu phía Bắc cổ". Chúng ta có thể suy đoán các hóa thạch loài vượn phát hiện ở châu Phi có quan hệ mật thiết với các hóa thạch phát hiện ở châu Á. Có khả năng hóa thạch ở Bắc Phi bắt nguồn từ châu Á? Những loài vượn cổ này có khả năng từ châu Á di cư đến châu Phi. Nếu đúng như vậy, loài người có khả năng khởi nguồn từ châu Á?

Châu Á cũng có khả năng là nơi bắt nguồn của loài người ?

Từ năm 1857, thuyết loài người khởi nguồn từ châu Á đã có người nêu ra. Nhà sinh vật cổ Mỹ Laiti chủ trương: nhân loại khơi nguồn từ Trung Á. Năm 1911, nhà cổ sinh vật học Macius trong một lần diễn thuyết với chủ đề "Khí hậu và tiến hóa” đã đưa ra rất nhiều lý do, nhấn mạnh: Cao nguyên là cái nôi của loài người. Năm 1972, sau khi phát hiện ra “Người Bắc Kinh" ở Trung Quốc, thuyết khởi nguồn nhân loại ở Trung Á lại nổi bật. Thập kỷ 30 thế kỷ XX, các nhà khoa học còn tổ chức một đoàn khảo sát đến vùng Gobi Mông Cổ để tìm di cốt hóa thạch của loài người. Những người chủ trương thuyết Trung Á đưa ra những lý do: Thứ nhất, châu Phi thiếu yếu tố “kích thích ngoại giới", Trung Á lại có. Đó chính là sự nhô lên của dãy Himalaya, khiến môi trường sống ở vùng cao nguyên Trung Á khó khăn hơn vùng đất thấp, nhưng đối với sự tiến hóa của động vật lại có lợi rất nhiều. Sự kích thích ngoại giới này có thể thúc đẩy sự tiến hóa của nhân loại. Thứ hai, theo quy luật di cư của động vật có vú, các giống loài lạc hậu nhất thường bị đẩy ra ngoài nơi phát nguồn, những giống loài ưu việt ở lại tiếp tục phát triển. Vì vậy, những vùng khá xa nơi phát nguồn trái lại có thể phát hiện người nguyên thủy nhất. Một chứng cứ có sức thuyết phục của quan điểm này - hóa thạch con người thời kỳ đầu duy nhất phát hiện lúc đó là người đứng thẳng Java.

Ngoài thuyết Trung Á, cũng có người chủ trương loài người khởi nguồn ở Nam Á. Thuyết này đầu tiên do Heikl đưa ra. Ông đã về sơ đồ minh hóa các giống người hiện nay từ trung tâm Nam Á di cư đến. Heikl còn cho rằng, ngoài giống vượn đen, vượn to và các giống vượn có quan hệ thân cận với loài người ra hóa thạch vượn nâu, vượn tay dài phát hiện nhiều ở Nam Á Gần đây có người dùng phương pháp nghiên cứu sinh vật học phân tử chứng minh vượn nâu có quan hệ thân cận với con người gắn hơn cả loài vượn châu Phi. Đây là một luận cứ mạnh mẻ chứng minh thuyết khởi nguồn loài người ở Nam Á.

Nguồn gốc loài người bắt đầu ở châu Phi hay châu Á. Trung Á hay Nam Á, các nhà nghiên cứu vẫn chưa có kết luận thống nhất. Nhà nhân loại học Pháp Collège nhận xét địa điểm phát hiện hóa thạch người cổ nằm ở Đông Phi, còn hắc tinh tinh và khi đột thuộc họ vượn người (Pongidae) hiện chỉ sống ở phía Tây châu Phi. Đông Phi là đồng cỏ, Tây Phi là rừng cây nhiệt đới, nhưng hiện nay loài người ở rất nhiều nơi trên thế giới.