CHÚNG TA - HOMO SAPIENS KHÔNG PHẢI LÀ LOÀI NGƯỜI DUY NHẤT TỪNG TỒN TẠI

CÁC CỘT MỐC LỊCH SỬ

·      13,8 tỷ năm trước: Vật chất và năng lượng xuất hiện - khởi đầu của vật lý. Các nguyên tử và phân tử xuất hiện – khởi đầu của hóa học.

·       4.5 tỷ năm trước: Trái Đất hình thành.

·       3.8 tỷ năm trước: Các sinh vật xuất hiện – khởi đầu của sinh học.

·       6 triệu năm trước: Ngoại tổ gần nhất của con người và tinh tinh xuất hiện.

·       2.5 triệu năm trước: Con người bắt đầu tiến hóa ở châu Phi. Phát minh ra công cụ đá đầu tiên.

·       2 triệu năm trước: Từ châu Phi con người di dân dần ra lục địa Á -Âu. Bắt đầu hình thành các loài người khác nhau.

·      500 ngàn năm trước: Người Neanderthal phát triển ở châu Âu và Trung Đông.

·       200 ngàn năm trước: Người Sapiens phát triển ở Đông Phi.

·      70 ngàn năm trước: Cách mạng nhận thức. Sự trỗi dậy của ngôn ngữ tưởng tượng. Khởi đầu của lịch sử. Người Sapiens từ châu Phi di dời qua các lục địa khác.

·       45 ngàn năm trước: Người Sapiens đặt chân đến châu Úc. Đông vật lớn châu Úc tuyệt chủng.

·       30 ngàn năm trước: Người Neanderthal tuyệt chủng.

·       16 ngàn năm trước: Người Sapiens đặt chân đến châu Mỹ. Đông vật lớn châu Mỹ tuyệt chủng.

·     13 ngàn năm trước: Người Floresiensis tuyệt chủng. Người Sapiens là loài người duy nhất còn sót lại.

·       12 ngàn năm trước: Cách mạng Nông nghiệp. cây trồng và vật nuôi. Công cuộc định cư lâu dài.

·       5 ngàn năm trước: Hình thành những vương quốc đầu tiên, chữ viết, tiền bạc và tôn giáo đa thần.

MỘT SỐ LOÀI NGƯỜI KHÁC TỪNG TỒN TẠI VỚI HOMO SAPIENS – CHÚNG TA???

Khoảng 4 tỷ năm về trước Trái Đất được hình thành. Và từ đây bắt đầu câu chuyện về các sinh vật trên Trái Đất. Nhưng hôm nay Góc Khám Phá chỉ nói về Homo - loài người. Hầu hết các chuyên gia đều đồng ý rằng loài của chúng ta, Homo sapiens (tiếng Latinh có nghĩa là “những nhà thông thái”), là loài người thứ chín và trẻ nhất. Nhưng loài của chúng ta là những người về đích cuối cùng.

Vậy các bạn có thắc mắc 8 loài người kia như thế nào không?

Nào, giờ hãy cùng chúng mình tìm hiểu về các anh chị em khác đã từng tồn tại song song với chúng ta nha.

Khoảng 6 triệu năm trước, một nhánh của loài vượn đã tiến hóa để trở thành loài đầu tiên của chi Homo. Những con người đầu tiên này đã loại bỏ những cánh tay dài của loài vượn để có đôi chân khỏe hơn. Mặc dù chúng không còn có thể đu đưa trên cây, nhưng chúng có thể đứng thẳng, đi lại và xâm chiếm các hệ sinh thái mới, cách xa khu rừng. Bộ não của con người sơ khai phát triển cho đến khi chúng ta sử dụng các công cụ phức tạp để săn bắt động vật lớn, đốt lửa và xây dựng nơi trú ẩn.

Cách đây vài trăm ngàn năm về trước, Homo Sapiens – chúng ta đã từng có những anh chị em khác cha khác mẹ cùng tồn tại. Chúng ta không phải là loài người duy nhất.

Con người bắt đầu tiến hóa ở Đông Phi khoảng 2,5 triệu năm trước, từ một chi trước của loài vượn gọi là “Vượn cổ Phương Nam” – Australopithecus. Khoảng 2 triệu năm trước một số nam giới và nữ v giới cổ đại đã rời bỏ quê hương để bắt đầu cuộc hành trình xuyên qua và dừng lại định cư tại các khu vực Bắc Phi, châu Âu và châu Á rộng lớn. Do môi trường sống trong các khu rừng tuyết phủ của Bắc Âu yêu cầu những đặc tính di truyền khác biệt so với các khu rừng nhiệt đới nóng bức của Indonesia, nên quân thể người đã tiến hóa theo những hướng khác nhau. Kết quả là tạo ra một số loài khác biệt, và mỗi loài trong đó được các nhà khoa học đặt cho một cái tên La-tinh riêng.

1.    Homo Habilis (2,4 triệu – 1,4 triệu năm trước)

Homo habilis được cho là đã tiến hóa gần 2,4 triệu năm trước, họ được coi là thành viên đầu tiên của chi Homo tiến hóa từ loài vượn.

H. Habilis nhỏ bé, nặng khoảng 32kg và cao khoảng 1m1 đến 1m4. Họ đã tạo ra những công cụ phức tạp, bao gồm cả đá dùng để mổ thịt động vật. Và họ đã từng sống với tư cách là thành viên duy nhất trong chi Homo của chúng ta trong gần một triệu năm.

2.    Homo Rudolfensis (1,9 triệu đến 1,8 triệu năm trước)

Trong khi con người đã phát triển ở châu Âu và châu Á, quá trình tiến hóa ở Đông Phi cũng diễn ra không ngừng. Cái nôi của nhân loại tiếp tục nuôi dưỡng nhiều loài mới, như Homo Rudolfensis (“Người tới từ hồ Rudolf").

3.    Home Ergaster (Khoảng 1,8 đến 1,3 triệu năm trước)

Khoảng 1,8 đến 1,3 triệu năm trước, xuất hiện Home Ergaster – “Người lao động”, còn được gọi là Homo Erectus châu Phi. Họ từng sinh sống ở miền đông và miền nam châu Phi. Họ sử dụng các công cụ đá đa dạng hơn và phức tạp hơn so với loài tiền nhân của họ là Homo habilis.

4.    Homo Erectus (1,89 triệu đến 110.000 năm trước)

Những khu vực xa hơn về phía đông của châu Á là nơi tập trung đông đảo của nhóm Homo erectus, “Người có dáng đứng thẳng”. Họ có các tỷ lệ khác của con người hiện đại, khác biệt với tỷ lệ của loài vượn: cánh tay ngắn hơn so với thân và chân dài thích nghi để đi và chạy, thay vì trèo cây. Họ cũng là loài người đầu tiên có hộp não lớn hơn đáng kể so với loài vượn, răng cũng nhỏ hơn. Sự thích nghi sau này có lẽ đã giúp H. erectus ăn thịt và dễ tiêu hóa protein. Điều này sẽ thúc đẩy nhu cầu dinh dưỡng gia tăng đi kèm với cơ thể cao hơn và bộ não lớn hơn. Các nhà khoa học đã tìm thấy lửa trại và lò sưởi gần nơi ở của họ, cho thấy họ là những người đầu tiên bắt tay vào nấu nướng — một hoạt động độc nhất vô nhị của con người giúp chúng ta tiếp cận với thực phẩm dễ tiêu hóa, và cho phép não, cơ thể chúng ta phát triển.

Họ đã tồn tại gần 2 triệu năm, là loài người tồn tại lâu nhất từ trước tới nay. Kỷ lục này khó có thể bị phá vỡ ngay cả với chính loài người chúng ta. Người ta hoài nghi là liệu chúng ta có còn tồn tại trong 1000 năm nữa kể từ bây giờ hay không, cho nên 2 triệu năn thực sự là quá sức đối với chúng ta.

Khoảng 117.000 đến 108.000 năm trước, trên đảo Java ở Indonesia, có Homo erectus soloensis ("Người đến từ thung lũng Solo") sinh sống. Đây là một phân loài của Homo erectus. Loài người này được cho là phù hợp với cuộc sống vùng nhiệt đới.

5.    Homo Heidelbergensis (700.000 đến 200.000 năm trước)

Khoảng 700.000 năm trước, Homo heidelbergensis (đôi khi được gọi là Homo rhodesiensis) đã xuất hiện ở Châu Âu và Đông Phi. Các nhà khoa học nghĩ rằng họ là những người đầu tiên sống ở những nơi lạnh giá.

Phần còn lại của động vật như ngựa, voi, hà mã và tê giác, được tìm thấy cùng với H. heidelbergensis. Sự gần gũi đó cho thấy nhóm người này là những người đầu tiên săn những con vật lớn hơn bằng giáo. Để giữ ấm, những người này cũng học cách kiểm soát lửa và họ xây dựng những nơi trú ẩn đơn giản bằng gỗ và đá.

Hầu hết các nhà khoa học đều đồng ý rằng nhánh H. heidelbergensis ở châu Phi đã tạo ra loài của chúng ta, Homo sapiens.

6.    Homo Floresiensis (100.000 đến 50.000 năm trước)

Homo Floresiensis (Người Hobbit) chỉ được biết đến từ những tàn tích được tìm thấy vào năm 2003 trên đảo Flores, Indonesia. Chiều cao tối đa của họ chỉ khoảng 1 mét và nặng không quá 25 kg. Tuy nhiên, họ có thể chế tác các công cụ bằng đá, và thậm chí đôi khi vẫn có thể săn bắt được một vài con voi trên đảo, dù rằng đây cũng là một dạng voi lùn, cho có về tương xứng.

7.    Homo Neanderthalenis (400.000 – 40.000 năm trước)

Con người ở châu Âu và Tây Á đã tiến hóa thành Homo Neanderthalenis ("Người đến từ thung lũng Neander"), thường được gọi đơn giản là “Neanderthal". Neanderthal có dáng người độ con và lực lưỡng hơn Sapiens chúng ta. Người Neanderthal đã sống trong hoàn cảnh khó khăn. Để họ đối phó với khí hậu lạnh của thời kỳ băng hà vùng Tây Á, họ đốt lửa và sống trong những nơi trú ẩn tinh vi. Họ cũng làm quần áo, sử dụng các công cụ phức tạp như kim khâu làm từ xương.

Các nhà khoa học đã tìm thấy hàng chục bộ xương người Neanderthal có khớp nối đầy đủ ở nhiều địa điểm, điều này cho thấy người Neanderthal đã chôn cất người chết và đánh dấu mộ của họ. Điều này chỉ ra rằng người Neanderthal đã tiến hành loại hành động mang tính biểu tượng liên quan đến quá trình nhận thức dẫn đến ngôn ngữ.

Các nhà khoa học đã trích xuất một số DNA từ các mẫu vật của người Neanderthal và chứng minh rằng H. sapiens và H. neanderthalis đã giao phối với nhau; trên thực tế, tất cả các bộ gen của chúng ta đều bao gồm một phần trăm đến tám phần trăm DNA của người Neanderthal.

Người Neanderthal không đơn độc để lại dấu ấn của họ trên bản thiết kế di truyền của chúng ta - một số người trong chúng ta có thể chia sẻ DNA từ những người cổ xưa được phát hiện trong Hang động Denisovan ở vùng núi Altai của Siberia. Mặc dù chúng tôi không có đủ di tích để mô tả các loài trong nhóm Denisovan, nhưng các nhà khoa học đã thu thập được DNA từ xương ngón tay cái chưa trưởng thành. Hầu hết các nhà khoa học cho rằng người Denisovan chịu chung số phận với người Neanderthal: Họ bị tổ tiên của chúng ta vượt mặt, nhưng chỉ sau khi ngủ chung giường cổ.

8.    Homo Naledi (335.000 đến 236.000 năm trước)

Homo naledi “Người mới bí ẩn” là loài vượn nhỏ sống ở Nam Phi. Chúng ta chỉ mới phát hiện họ vào cuối năm 2015, nên không có nhiều thông tin về họ. Những mẫu vật đã khai quật được cho chúng ta thấy rằng H. naledi rất nhỏ (khoảng 1m2, 22,8cm). Và các nhà nghiên cứu đã không tìm thấy công cụ hoặc động vật nào khác cùng với H. naledi, vì vậy lối sống của họ vẫn còn là một bí ẩn.

9.    Homo Denisova

Năm 2010, một người anh em ruột thịt khác đã biến mất của loài người được cứu thoát khỏi sự quên lãng, khi các nhà khoa học khai quật hang Denisova ở Siberia phát hiện ra một phần xương ngón tay hóa thạch. Phân tích gen đã cho thấy các ngón tay này thuộc về một loài người chưa từng được biết đến trước đây, được đặt tên là Home Denisova. Số di cốt của người Denisova còn rất hiếm nên ta chưa thể xác định vị trí chính xác của họ trên cây tiến hóa loài người.

Họ là loài người khá hoang dã và sống phụ thuộc nhiều nhất vào săn bắn. Có nghiên cứu cho thấy trong khoảng thời gian đói kém, họ săn cả những con linh trưởng và ăn thịt lẫn nhau để tồn tại.

Những thành viên của một số loài kể trên có vóc dáng rất to lớn, còn số khác lại rất nhỏ. Một số là những thợ săn đáng sợ và số khác lại trở thành chuyên gia hải lượm. Một số nhóm chỉ sống trên một hòn đảo duy nhất, trong khi nhiều nhóm lại chinh phục toàn bộ các châu lục. Nhưng tất cả bọn họ đều thuộc về chi Home. Tất cả họ đều là con người.

Một quan niệm sai lầm phổ biến là cho rằng các loài này đã được sắp xếp theo trực hệ, với việc Ergaster tiến hóa thành Erectus, Erectus lại tiến hóa thành Neanderthal, và Neanderthal tiến hóa thành chúng ta. Mô hình tuyến tính này tạo ra ấn tượng nhầm lẫn rằng tại bất kỳ thời điểm nào cũng chỉ có một loài người trên Trái đất, và rằng tất cả các loài trước đó là những phiên bản lỗi thời của chúng ta. Sự thật là từ khoảng 2 triệu cho đến khoảng 10.000 năm trở lại đây, tại cùng một thời điểm, thế giới là ngôi nhà của một số loài người. Tại sao lại không? Trái Đất từng in dấu chân của ít nhất sáu loài người.