KẾT QUẢ CỦA VIỆC “ĐỒNG SÀN CỘNG CHẨM” GIỮA HOMO SAPIENS VỚI HOMO NEARTHAL VÀ HOMO DISOVANS

 KẾT QUẢ CỦA VIỆC “ĐỒNG SÀN CỘNG CHẨM” GIỮA HOMO SAPIENS VỚI HOMO NEARTHAL VÀ HOMO DISOVANS

Ngày nay trong chi Homo, chỉ còn duy nhất người tinh khôn (homo sapiens) tồn tại. Nhưng đâu đó trong số chúng ta vẫn mang gen của loài người khác. Vào khoảng 100 ngàn năm trước, trên lục địa Á-Âu có một vài loài người đã gặp gỡ và “chung giường” với tổ tiên chúng ta. Với hóa thạch đã được khai quật từ những năm 1800, chúng ta biết được một trong số họ là người Neanderthal. Và gần đây các nhà khoa học đã phát hiện thêm một loài người nữa đã chung giường cổ với tổ tiên chúng ta là người Denisovans.

Vậy sau khi tổ tiên chung giường cổ với loài người xong thì chúng ta được thừa kế những gì trong bộ gen mới? Và tại sao ngày nay chỉ còn mỗi chúng ta?

Gen thừa hưởng từ người Neanderthals

Người Neanderthal sống trên khắp châu Âu và từ Tây Nam đến Trung Á. Chúng ta đã tìm thấy hóa thạch của họ từ Bồ Đào Nha và Anh ở phía tây cho đến tận dãy núi Altai của Siberia ở phía Đông và xuống tới Israel ở phía nam. Về mặt giải phẫu, người Neanderthal rất giống với chúng ta, chỉ có 1 vài khác biệt. Họ tương đối thấp và mập với các chi khỏe và bộ não lớn. Họ có trán to, mũi rộng, và xương sọ có dạng giống hình bầu dục hơn là dạng tròn ở Homo Sapien (người hiện đại).

Mặc dù ước tính ban đầu là khoảng 4%, nhưng những nghiên cứu gần đây cho rằng những người gốc Âu và Đông Á có từ 1 đến 2% DNA người Neanderthal trong bộ gen của họ. Khi nghiên cứu các hóa thạch, các nhà khoa học khẳng định rằng việc lai giống này xảy ra không chỉ một lần. Và những lần tiếp xúc này có tác động lớn tới bộ gen của chúng ta. Người hiện đại ở lục địa Á-Âu ngày nay đã được thừa hưởng 2 gen đóng vai trò quan trọng trong phản ứng miễn dịch từ người Neanderthal. Một là STAT2 – một phần của phản ứng báo hiệu thuộc hệ miễn dịch khi chúng ta bị nhiễm trùng nghiêm trọng. Hai là gen chứa HYAL2-nó liên quan tới sự phục hồi da sau khi tiếp xúc với bức xạ UVB của mặt trời. Ngoài ra hậu duệ của họ còn thừa hưởng một gen liên quan đến sự đông máu nhanh chóng. Gen này đã từng giúp ích rất nhiều vào ngày xưa. Nhưng ngày nay, khi môi trường sống đã thay đổi nhiều thì gen đó lại cho thấy làm tăng nguy cơ hình thành các cục máu đông.

 Gen thừa hưởng từ người Denisovans

Sự tồn tại của người Denisovan được xác định thông qua một mảnh xương ngón tay và hai răng hàm được khai quật tại hang Denisova ở Siberia. Trình tự gen được tìm thấy từ các mẫu vật cho thấy họ đã kết hợp với loài người chúng ta. Một lượng nhỏ DNA của người Denisova ở quần thể dân cư Đông và Nam Á, và có đến 6% DNA của người Denisova trong 1 số nhóm dân cư ở Melanesia thuộc tây nam Thái Bình Dương. Các mảnh hóa thạch cũng chỉ ra rằng có những sự kiện lai giống xảy ra với ít nhất 3 nhóm người Denisova khác nhau và nó không chỉ có 1 lần hay là chỉ ở 1 nơi. Sau khi lai giống, gen này đã có một số đóng góp quan trọng. Ví dụ như gen EPAS1, được tìm thấy ở nhiều người bản địa khu vực cao nguyên Tây Tạng. Phiên bản gen EPAS1 đã mang lại lợi thế sống sót trên cao cho cư dân vùng núi Tây Tạng, nó điều hòa việc sản xuất haemoglobin, giúp vận chuyển oxy hiệu quả hơn.

Vậy tại sao những loài người này không tồn tại đến ngày nay?

Lời giải thích hợp lí nhất cho sự biến mất của người Neanderthal là biến đổi khí hậu, việc cạnh tranh với loài người chúng ta hoặc là sự kết hợp của cả hai. Có một số bằng chứng về cái lạnh khắt nghiệt ở châu Âu khoảng 44 000 - 40 000 năm trước, có thể đã làm dân số Neanderthal sụt giảm và dẫn tới sự tuyệt chủng. Một số nhà nghiên cứu khác đã thống kê sự phân bố và những vùng định cư của họ sự di cư liên tiếp của người hiện đại từ châu Phi đến lục địa Á-Âu khiến dân số ngày càng trở nên lẻ tẻ, cộng thêm việc lai giống có thể đã xảy ra thường xuyên dẫn đến sự suy giảm đa dạng gen. Còn chúng ta dù không thích ứng tốt hơn họ nhưng dân số chúng ta đông hơn nên tồn tại được tới giờ. Số khác cho rằng có thể do ta có quần áo và kỹ thuật tốt hơn và các yếu tố xã hội như giao thương giữa những vùng xa xôi đã cho ta lợi thế.

Về phần người Denisova, thông tin về họ còn rất ít, nhưng cũng có thể những yếu tố đã làm người Neanderthal diệt vong cũng ảnh hưởng đến họ như vậy.

Kết quả là, chúng ta là loài cuối cùng của chi Người còn sót lại. Sự thật là loài chúng ta trở nên thích nghi tốt hơn với từng môi trường địa phương là do ta đã "ngủ chung" với những loài người khác mà đã tiến hóa trước đó để phù hợp những môi trường trên. Neanderthal và Denisova đã đóng góp vào sự sinh tồn của chúng ta tại những vùng đất mới. Họ giúp ta chịu được các điều kiện mới như độ cao và ánh mặt trời chói chang, giúp cơ thể ta trở nên cảnh giác hơn khi ta bệnh và họ giúp máu ta đông nhanh hơn khi ta bị thương. Bộ gen họ để lại là 1 phần của bí mật cho sự thành công của chúng ta. Và theo 1 nghĩa nào đó, những loài người kia không hoàn toàn biến mất, bởi vì 1 phần của họ vẫn sống trong chúng ta ngày nay. Họ sống ở trong chính bộ gen của chúng ta, nhắc nhở về khoảng thời gian mà ta không cô đơn.